Život se má prožít, ne přežít.
=
Życie trzeba przeżyć, nie przeżyć.

----------

Generalnie prze- PL:
1) pro- CS: środkem
2) pře- CS: górą, z punktu A do punktu B

----------

projít se = przejść się, zrobić sobie spacer
projít kontrolou = przejść kontrolą, przez kontrolę
projít někomu něco = zostać coś bez kary dla kogoś
projít, expirovat = przeterminować (o jedzeniu, itp.)
projít skrz (něco) = przejść (przez coś) na wylot
projít (si) něco = przejrzeć, przekartkować coś, zajrzeć na wszystkie pozycje

----------

přejít (přes) silnici, most, lávku, prkno, ...
= przejść (przez) drogę, most, kładkę, deskę, ...

přejít z jednoho klubu do druhého, ke konkurenci, ze čtvrti do čtvrti...
= przejść z jednogo klubu do drugiego, do konkurencji, z dzielnicy do dzielnicy...

----------

projet
– jak 1., 2. i 5. znaczenie ad "projít",
tylko że od "jet"="jechać"; nie od "jít"="iść"

----------

přejet
– jak 1. znaczenie ad "přejít",
tylko że od "jet"="jechać"; nie od "jít"="iść"
+ też z dzielnicy do dzielnicy

přejet
- przejechać fizycznie przez górę jakieś przeszkody

přejet (vozidlem někoho)
- potrącić (pojazdem kogoś)

----------

pronést (přes kontrolu), propašovat
= przenieść (przez kontrolę), przemycić

pronést se 
– zostać po chwili niesienia ciężkim
(Pronese se to. = Jak się to niesie dalej, zaczyna to być ciężkie.)


přenést (odněkud někam)
= przenieść (skądś gdzieś)


----------

prodat = sprzedać

předat = przekazać (wręczyć, oddać)

----------

prohlížet
= przeglądać (kartkować, obserwować, ...), uważnie, długo i detalowo patrzeć

přehlížet
– ignorować
– ew. też patrzeć z góry na krajobraz (jak sokoł w piosence)



prozíravý
– ktoś, kto przewiduje, co się może zdarzyć

přezíravý
– ignorujący, uważający się za lepszego od drugich



prohlédnout (si) (něco – koho, co)
– obejrzeć (sobie), sprawdzić, zwiedzić (coś)

prohlédnout
– po dłuższym czasie zrozumieć, że coś nie jest tak dobre, jak się wydawało, zmienić sobie znacząco opinie na coś/kogoś w kierunku od "bardzo dobre" do "bardzo złe"

přehlédnout (něco; koho, co), nevšimnout si (něčeho; koho, čeho)
– przeoczyć (coś), nie zauważyć (czegoś)
– ew. też popatrzeć z góry na krajobraz (jak sokoł w piosence, jednak w aspekcie dokonanym)

Różnica między "přehlížet" (ignorować) i "přehlédnout" (przeoczyć) jest nie tylko w aspekcie (niedokonany × dokonany), ale też w tym, że:
- "přehlížet" zazwyczaj znaczy raczej ignorować celowo, specjalnie, uważać za niezasługujące uwagi
- "přehlédnout" znaczy przeoczyć niechcący


----------


prodělat
= być na transakcji do tylu


předělat, přepracovat
= przerobić


prodělat konkrétní nemoc / chorobu / onemocnění (koho co)
= przejść przez konkretną chorobę
Znaczy, że ten człowiek miał tą chorobę; używa się raczej w kontekscie, że już kiedyś w życiu tą chorobę ten człowiek przynajmniej raz miał:
"Prodělal neštovice / covid / ..." = "Miał (już kiedyś) ospę / covid / ..."
Może się użyć też w kontekście, że w jakimś czasie miał ten człowiek tą chorobę (jakiąś zwykłą), ale tam się raczej użyje proste "mít" CS = "mieć" PL:
"Minulý měsíc měl chřipku." = "W zesłym miesiącu miał grypę."

přechodit konkrétní nemoc / chorobu / onemocnění (koho co)
= przejść przez konkretną chorobę nie lecząć się
Nie leżeć w łóżku, normalnie się zajmować zwykłymi sprawami (chodzić zamiast leżeć).
"Přechodil chřipku" = Miał grypę i nie leczył ją


----------

prožít život (někde, nějak) = przeżyć (spędzić) życie (gdzieś, jakoś)
– przeżyć życie w jakiś sposob (albo na jakimś miejscu)
– "Většinu života prožil..." v kom, čem (v Praze, v bídě, ...); s kým, čím (s manželkou); jako kdo, co (jako prodavač v železářství)


prožít život naplno = przeżyć życie w pełni
– skorzystać z niego i z jego możliwości

prožít/zažít těžké chvíle
– przeżyć trudne momenty


přežít
– przeżyć (wyjsć z czegoś żywy; survive EN)



prožívat něco (koho, co)
– być w czymś emocjonalnie angażowany, nerwować się przez to, znacznie się czymś interesować (jakaś czyjaś sytuacja życiowa, walka sportowa, jakiś temat publiczny, ...)

prožívat/zažívat těžké chvíle, prožívat/zažívat radostné chvíle, ...
– przeżywać (mieć) trudne momenty, radosne momenty, ...


přežívat
– żyć na granicy możliwości (zazwyczaj finansowych; ew. warunki, jeżeli chodzi np. o rośliny), ledwo, z trudnością, w biedzie; nie rozwijać się, walczyć o przeżycie


----------


proložit
– między pojedyncze warstwy / pozycje / sztuki dać zawsze po jednej warstwie / pozycji / sztuce czegoś innego
(np. dać małe desky wpoprzek dużych desek, że by te duże/główne nie zgniły)



přeložit = przełożyć, przeładować PL
– przetłumaczyć pisemnie tekst z jednego języka do innego
– złożyć np. papier np. na połowy
– zmienić termin wydarzenia
– przesunąć pracownika na inne stanowisko, na inne miejsce pracy
– przeładować materiał z jednego środku transportu na inny
– załadować na środek transportu za dużą masę ładunku


----------

Prefiks "pře-" może znaczyć, że coś zrobiło się za dużo.
Coś jak "za-" PL.

přehnat = przesadzić

přesáhnout, překročit = przekroczyć

přetížit, přeložit = przeciążyć

přejíst se = zjeść za dużo

překombinovat = coś zmieniać i optymalizować za dużo, spowodować w ten sposób komplikacje i zamieszanie

itp.


Od takich czasowników też można zrobić przymiotniki. Np.:
- přetížený automobil, přeložený automobil
- přeložený koncert (na jiné datum nebo jiný čas)
- přejedený člověk (po vydatném obědě)
...


----------

Prefiks "pro-" też może znaczyć, że przez tą czynność został spędzony (lub zmarnowany) jakiś określony czas, ew. też inna zasoba:

Protelefonoval jsem celý den.
= Przez telefonowanie spędziłem/zmarnowałem cały dzień.

Protelefonoval jsem všechen kredit.
= Przez telefonowanie zużyłem cały stan konta (u prepaidu).

protancovat celou noc
= spędzić całą noc przez taniec

itp., można używać z różnymi czasownikami.


---


propásnout (příležitost, čas odjezdu, pravý okamžik, ...), promeškat, zmeškat
= przegapić (okazję, czas wyjazdu, idealny moment, ...)

promarnit (příležitost, čas, ...)
= zmarnować (okazję, czas, ...)

prohrát
= przegrać

----------

I dużo innych konkretnych znaczeń.

----------

PS:

W języku słowackim raczej używają uniwersalne "pre-",
tak jak polski używa uniwersalne "prze-".

Natomiast w czeskim trzeba prefiksy "pře-" vs. "pro-" odróżniać.

----------

Linki:

Znaczenia 2:1:
https://www.adamek.cz/pl/jezyki/czeskie-slowa-szerse-wezsze-znaczenia/

Dla zaawansowanych
(pierwotnie zrobione dla Czechów leniwych mówić porządnie):
https://www.adamek.cz/clanky/postrehy/sloveso-delat-synonyma/

----------

Zdjęcie:
CS: Prolézačka (na dětském hřišti)
PL: Drabinki (na placu zabaw dla dzieci)

Źródło zdjęcia:
Wikimedia: Qurren
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Revolving_jungle_gym.jpg
( + wycięte)