(Post z FB z marca 2018)

Co wszystko chce byc drugie w czeskim zdaniu?
Zrobilem liste.

I na dole podaje przyklady,
jaki wplyw ma kolejnosc slow
na znaczenie czeskiego zdania.
(DUZY!)

------------------------

Wiec... na drugim miejscu w zdaniu chca byc:

se/si,
mě/tě/mi/ti/...,
jsem (czasownik pomocny, polaczony z innym, glownym, czasownikiem w przeszlym czasie),
bych/bys/by/bychom/...

-------------------

Np. zdania z czasownikiem "podívat se" ( = popatrzeć)
albo "dívat se" (patrzeć):

Podívám SE na to.
Zítra SE na to podívám.
Já SE na to podívám.
Už SE na to dívám.
Na to SE podívám rád.
...w ostatnim przykladzie tez jest "se" poprawnie na drugim miejscu w zdaniu, bo:

---------------------

Licza sie czesci zdania,
nie slowa.

Np. "Včera SE k nám do kanceláře přišel podívat ředitel"
mozemy troche wiecej detalowo powiedziec:
np. "Včera ráno v šest hodin a třicet pět minut středoevropského letního času podle našich atomových hodin SE k nám do kanceláře přišel podívat ředitel"
– "se" jest tutaj poprawnie na drugiej pozycji w zdaniu, bo wszystko przed nim, to tylko jedna rzezcz (informacja kiedy)

Albo:
"Petr SE na to podívá"
"Bratranec strýce babičky kamaráda mé manželky SE na to podívá."
(przed "se" jest tylko jedna czesc zdania – kto)

[ *** Notatka tylko dla bardzo zaawansowanych;
reszta niech prosze skoczy nizej *** ]

Nawet czas i miejsce mozemy czasami czuc co jedna rezcz
(fanowie Sci-Fi wiedza, ze czas, to oczywiscie czwarty wymiar czasoprzestrzeni, i reszta musi sie z tym jakos pogodzic)
Zítra v práci se na to podívám
... to kiedy i gdzie tutaj mozna zastepic jednym zdaniem,
wiec w sumie to znaczy cos jak "kiedy":
Kdy to uděláš?
Až budu zítra v práci, tak se na to podívám.

Ale to tylko w przypadku, ze ta kombinacja opisuje jeden warunek "kiedy" albo "przy jakiej okazji" to zrobie.

Zwyczajnie sa ta dwie rozne rzeczy:
Dnes se v práci nic zvláštního nedělo.
To znaczy, ze dzis nie bylo nic ciekawego w porownaniu z tym, jak to jest w pracy inne dni.
Včera se v Praze zřítil dům.
..tutaj w tych przypadkach sa czas i miejsce dwie rozne rzeczy.

[ *** Koniec notatki tylko dla bardzo zaawansowanych *** ]

--------------------
I co jezeli spotka sie wiecej chetnych o drugie miejsce
w jednym zdaniu?
Druga pozycje w zdaniu odzyskuja w tej kolejnosci:

Priorytet jest taki:

1. kandydat na drugie miejsce

albo: bych/bys/by/...
albo: jsem/jsi/...

(Razem nie moga sie spotkac;
czasami ktorzys Czesi ich lacza, ale to jest jezykowo nielegalne i rwie to uszy.
Nie ma takiego zdania, gdzie byly by potrzebne obok siebie)

2. kandydat na drugie miejsce
(znaczy moze byc tez trzeci; jezeli drugie miejsce juz jest zajete)

albo: se 
albo: si
(czasownik w konkretnej sytuacji laczy sie najwyzej z jednym z nich; nie spotkaja sie:
Umyl auto.
Umyl se. ( = umył się)
Umyl si auto. Umyl si ruce. ( = umył sobie auto/ręce)
)

3. kandydat na drugie miejsce
(znaczy moze byc drugi, trzeci albo czwarty,
jezeli drugie i ewentualnie trzecie miejsce sa zajete)

mě/mi/tě/ti...
(
Nie spotka sie to z "si" ( = sobię (PL)),
bo to by bylo "nám":
Koupil jsem si auto.
Koupil jsem ti auto.
Koupil jsem nám auto.

Ale moze spotkac sie to z "se".
Podívám se ti na to. (znaczy: Sprawdzę to dla ciebie.)
)

Np.:

Podívám SE na to.
Zítra SE na to podívám.

Podívám SE TI na to.
Zítra SE TI na to podívám.

Podíval BYCH SE TI na to.
Já BYCH SE TI na to podíval.
Doma BYCH SE TI na to podíval.

Můžeš uvařit večeři.
Můžeš SI uvařit večeři.
Můžeš MI uvařit večeři.

Zítra můžeš uvařit večeři.
Zítra SI můžeš uvařit večeři.
Zítra MI můžeš uvařit večeři.

Uvařil JSEM. (wiec ty niemusisz)
Já JSEM uvařil. (i ty niezrobilas niczego)
Uvařil JSEM já. (ty nie ugotowalas)

Uvařil JSEM večeři. (co ugotowalem)
Večeři JSEM uvařil. (na kolacje jest wiecej niz zimna kanapka; kolacja jest gotowa i ugotowana)

Včera JSEM uvařil. (co robilem wczoraj)
Uvařil JSEM včera. (kiedy ugotowalem)

Včera JSEM uvařil večeři. (zasluguje pochwalic)
Večeři JSEM uvařil včera. (wiec dzis jej gotowac nie bede)

Mohla BYS uvařit večeři. (Warto ze by sie tym ktos zajac)
Večeři BYS mohla uvařit. (Nie musi byc znow zimna; albo: nie musimy do restauracji)

Mohla BYS MI uvařit večeři.
Doma BYS MI mohla uvařit večeři. (az przyjdziemy do domu...)

Telefonoval JSEM.
Telefonoval JSEM TI.
Zatelefonoval BYCH TI.

Zeptal JSEM SE na to.
Dnes JSEM SE na to zeptal.

Zeptal JSEM SE TI na to.
Dnes JSEM SE TI na to zeptal.

Zeptal BYCH SE.
Zeptal BYCH SE TI na to.

Přečetl JSEM SI ty noviny.
Včera jsem si ty noviny přečetl.

---------------------

Spojnik miedzy zdaniami czasami liczy sie,
czasami nie,
albo moga byc obie wersje legalne.
Na razie nie dam rade zdefinowac jasny regulamin,
tylko czuje, czy konkretna formulacja jest OK, albo nie.

Lyže si půjčoval v půjčovně
nebo si vozil svoje.

Lyže si i půjčoval v půjčovně
i si vozil svoje.

Lyže si ani nepůjčoval,
ani nevozil svoje,
protože chodil pěšky.

Lyže si neobjednal,
že si přiveze svoje.

Lyže chce mít dobré,
a tak si přiveze svoje.

Lyže si nebude půjčovat,
protože si přiveze svoje.

Lyže si nebude půjčovat
a přiveze si svoje.

Tutaj wydaje mi sie, ze jedynny przpadek, gdzie spojnik nie liczy sie, wiec przed "si" bedzie "a", ktore nawet mozna odpuscic:
Lyže si nebude půjčovat,
přiveze si svoje.

Přišel domů
a naoobědval se.

Přišel domů,
aby se naobědval.

Přišel domů,
protože se chtěl naobědvat.

...Teraz wydaje mi sie, ze "a" nie liczy sie,
reszta spojnikow liczy sie.
Jeszcze to sprawdze.

// Notatka 20.7.2022 podczas publikowania tutaj na blogu:
Na temat (nie) liczenia spojnikow jest poprzedni artykul tutaj na blogu.