Różne tłumaczenia czeskich vs. polskich słów
Czeskie oraz polskie slowa z różnie szerokim znaczeniem
12. – 15. 5. 2020
Uzupełniono
18. 7. 2015
Zrobiono
wiosna 2015;
czasami aktualizowano
Któreś słowa, które Polaci uważają za jedno słowo,
są w czeskim dwie różne słowa, według konkretnego znaczenia:
Po polsku | Znaczenie | Po czesku |
---|---|---|
gdzie | miejsce (Gdzie jesteś? Gdzie byłesz? Gdzie będziesz?) | kde |
cel ruchu (czasami w polskim "dokąd"; Gdzie idziesz? Dokąd idziesz? antonim od "skąd"; jak w rosyjskim "куда") | kam | |
tu, tutaj | odpowiedź na "kde" | tady |
odpowiedź na "kam" | sem | |
kolega, koleżanka | osoba z tej samej firmy, z tego samego biura; z tej samej strefy fachowej; ew. z tej samej szkoły | kolega, kolegyně |
więcej niż znajomy i mniej niż przyjaciel | kamarád, kamarádka Potocznie („kumpel”): „kámoš”, „kámoška” | |
otworzyć | 1. kluczem, że by byle kto mogł otworzyć bez kłucza; jak po angielsku "unlock" (odblokować; odkluczyć) | odemknout |
2. przez klamkę; fizycznie zupełnie całe okno, drzwi ("na oścież"="dokořán"); książkę, oczy, serce, spadochron; plik, program, okno w Windows, tab/panel w przeglądarce; jak po angielsku "open" | otevřít | |
zamknąć | 1. przez klamkę; fizycznie zupełnie całe okno, drzwi; książkę, oczy; plik, program, okno w Windows, tab/panel w przeglądarce; zwierzęta domowa (np. na noc), sklep, firmę aresztować (potocznie); jak po angielsku "close" | zavřít |
być na końcu listy albo kolejki | uzavírat | |
uzamknąć się (swoje serce; ukryć swoje uczucia, myśli) | uzavřít se | |
2. kluczem, że by byle kto nie mogł otworzyć bez kłucza; jak po angielsku "lock" (zablokować; zakluczyć) | zamknout | |
kierownica | okrągła (w samochodzie) | volant |
prosta (na rowerze, motorze albo quadzie; w którychś rykszach i na którychś trójkołowcach) | řidítka (r. nijaki, licz. mnoga) | |
ściągnąć, ściągać | z wysokości na dól; gumką, sznurkiem, itp. | stáhnout, stahovat |
plik z internetu | stáhnout, stahovat, downloadovat | |
podczas sprawdzianu lub egzaminu od innego ucznia lub ze ściągi | opisovat | |
teren | konkretna strefa, część kraju należący do czegoś (geografia – kraj albo jego część: Województwo dolnośląskie; Góry Orlickie; Polska; teren Apaczów) ("Na terenie parku narodowego nie wolno palić.") | území |
konkretna działka należący do kogoś (właściciel – osoba, firma) ("Teren prywatny.") | pozemek | |
profil/kształt/relief kraju – wzgórza; rodzaj powierzchni (latwość ruchu); strefa poza drogą asfaltową (poza biurem, w praktyce, w warunkach prostych bez komfortu) ("Samochód terenowy"; "Pracownik terenowy") | terén | |
południe / północ | czas (pora dnia) | poledne / půlnoc |
kierunek | jih / sever (Tylko w bajkach używany jest zwrot „Strana/království polední/půlnoční”) | |
dwójka | nazwa cyfry 2; druga najlepsza (!) ocena w szkołe; drugi startujący, drugi najlepszy | dvojka |
dwie osoby, zwierzęta albo przedmioty | dvojice | |
dwie osoby albo zwierzęta potocznie, ale tylko z akcentem na nietypowość: znaczy to, że chodzi o jakoś ciekawą dwójkę, np. kiedy ci dwa bardzo (nie) pasują do siebie albo kiedy każdy jest nie zwykły. | dvojka | |
przeżyć | nie zginąć, nie umrzeć | přežít |
doświadczyć czegoś, aktywnie zkorzystać z życia, robić coś, starać sie o coś (ogólnie, nie tylko zabawa, też dla pracy i dobrych wyników, włacznie z kłopotami życia) | prožít | |
Życie trzeba przeżyć, nie przeżyć. | Život se má prožít, ne přežít. | |
(za)dzwonić | przez telefon | formalnie: „(za)telefonovat”, potocznie: „(za)volat” |
przy drzwiach domowych, na wieży kościelnej, w szkołe | (za)zvonit | |
parasol | przeciwdeszczowy | deštník |
przeciwsłoneczny | slunečník | |
pomarańczowy | kolor | oranžový |
smak, ew. zapach, kształt albo byle jaka podobność lub pokrewność oprócz koloru; dotyczący pomarańczów co owocu albo drzewa | pomerančový | |
surówka | na talerzu wspólnie z głównym daniem | obloha |
osobno w szalce obok talerzu albo aż później po daniu | salát | |
prom | przez rzekę | přívoz |
przez morze (albo jego kawalek) | trajekt | |
(przy)witać | witać się z kimś przy spotkaniu byle gdzie | (po)zdravit, (po)zdravit se |
(przy)witać kogoś w swoim mieszkaniu, w swoim biurze, na swoim terenie | (při)vítat | |
podobać się | wygłądać podobno jak ktoś | podobat se, být podobný |
być według kogoś preferencyj | líbit se | |
Np. jeżeli jestem mężczyzną: | Je mi podobný tamten muž; Líbí se mi tamta žena. | |
wyjeżdżać, wyjechać | z jakiegoś miejsca (tego człowieka tam teraz nie będzie; zdanie dotyczy pierwotnego miejsca) | odjíždět, odjet (odkud (člověk): z kanceláře) |
na podróż; w kierunku jakiegoś miejsca (ten człowiek tam teraz będzie; zdanie dotyczy podróży albo celowego miejsca) | vyjíždět, vyjet (kam: na expedici; za zákazníkem) | |
z środka na zęwnątrz; albo z dołu do góry | vyjíždět, vyjet (odkud (vozidlo)/ kam: z garáže; z díry, z bláta; na kopec) | |
hodować | rośliny | pěstovat |
zwierzęta | chovat |
I odwrotnie, Czesi co jedno słowo rozumią któreś dwójki,
które Polaci rozumią co dwie różne słowa:
Po czesku Česky | Znaczenie Význam | Po polsku Polsky |
---|---|---|
měsíc | planeta, zosobněný objekt na obloze | księżyc (příp. i „miesiąc”) |
část roku, doba trvání | miesiąc | |
proč | důvod, příčina; z jakého důvodu | dlaczego, czemu |
účel, cíl; za jakým účelem | po co | |
večer | co (podstatné jméno) (jako např. "poledne") "Už je večer." | wieczór |
kdy (příslovce) (jako např. "v poledne") "Uvidíme se večer." | wieczorem | |
známý | můj známý (méně než kamarád) | znajomy |
všeobecně známý, všem známý, mediálně známý | znany | |
přítel, přítelkyně | více než známý(á) nebo kamarád(ka)
| przyjaciel, przyjaciółka |
životní partner(ka) (kluk, holka)
| chłopak, dziewczyna | |
salát | konkrétní rostlina (v pařeništi či skleníku) | sałata |
směs různých surovin v misce – vše pouze syrové (okurkový salát) | surówka | |
směs různých surovin v misce – i něco vařeného (bramborový salát, krabí salát) | sałatka | |
krk | hrdlo, bolest v krku (nachlazení, hlasivky) | gardło |
krk jako celek, krční páteř, resp. (zatuhlé) svalstvo Pozor/uwaga: krk = szyja, šíje = kark | szyja | |
barva | vlastnost (odstín, který vidíme) | kolor |
lak, chemická látka, nátěrová hmota, obsah plechovky či spreje (to, co se kupuje a míchá a pak natírá nebo stříká) | farba | |
muž | "její muž", manžel | mąż, małżonek |
obecně jakýkoliv muž | mężczyzna | |
žena | "jeho žena", manželka | żona, małżonka |
obecně jakákoliv žena | kobieta | |
informovat | nedokonavé (opakovaně informovat, oznamovat) | informować |
dokonavé (jednorázově informovat, sdělit, oznámit) | poinformować | |
kromě, krom, mimo | s výjimkou | z wyjątkiem |
nejen (navíc ještě) | oprócz, poza tym | |
věc | téma, záležitost, něco k vyřízení | sprawa |
fyzický předmět | rzecz | |
rozmyslet se, rozmyslit se, rozmyslet si (něco), rozmyslit si (něco) |
zamyslet se (nad kým, čím), promyslet si (koho, co) | przemyśleć coś, zastanowić się |
rozhodnout se | zdecydować się | |
změnit názor | rozmyślić się, zmienić zdanie | |
platit | cenu | płacić |
platit kdy, být aktuální, být platný | być aktualny, obowiązywać | |
platit pro koho co; týkat se koho čeho | dotyczyć |
Czeski i polski – usługi językowe
Warto zobaczyć też polsko-czeski słownik zdradliwych słów