Szukać na tej witrynie

Czeski i polski język jest podobny (chociaż nie zupełnie), więc nie jest zbyt trudno znając jeden uczyć się też drugiego z tych dwóch języków albo go przynajmniej rozumieć.

Obrazek ilustracyjny. Pierwotny cz/b rysunek [internet], edycja [adamek.cz]

Łatwość w porozumiewaniu się i bliskość obu języków jednak nie musi być korzystna. Poniżej wskazuję słowa, która są w obu językach bardzo podobne albo nawet takie same, ale jednak mają inne znaczenie – w lepszym przypadku podobne (vojna vs. wojna, válka vs. wałka), czasami zupełnie inne i czasami nawet wprost przeciwne (zápach vs. zapach).

Żeby Państwo uniknęli sytuacji jak ta na obrazku ilustracyjnym, zdecydowałem się zestawić krótki przegląd podobnych słów z innym znaczeniem. Takich dwójek istnieje dużo więcej, więc wskazuję przynajmniej te najważniejsze (pod względem poważności różnicy znaczenia i częstotliwości pojawiania się).

Czesko-polski słowniczek zdradliwych słów

1.znaczenie		versus	2.znaczenie
Po czesku	Po polsku		Po czesku	Po polsku
duben	kwiecień	!	květen	maj
červen	czerwiec	!	červenec	lipiec
silnice, cesta	droga	!	droga	narkotyki
hledat	szukać	!	(podobne czeskie słowo ma natyle niegrzeczne znaczenie, że nie mogę mieć tego na witrynie)
západ	zachod	!	záchod	ubikacja
záchod	ubikacja	!	ubikace	mieszkalne budynki w koszarach (zakwarterowanie dla żolnierzy)
obchod, prodejna	sklep	!	sklep	piwnica
sklep	piwnica	!	pivnice	piwiarnia
obilí	zboże	!	zboží	towar
loď	statek	!	statek	duże gospodarstwo rolnicze na wsi; albo majątek (dobra)
rybník, vodní nádrž, jezero	staw	!	stav (situace, status)	stan
kloub			tkalcovský stav	krosno tkackie
stav	stan (sytuacja, status)	!	stan	namiot
Spojené státy	Stany Zjednoczone
vůně	zapach	!	zápach	smród
vonět	pachnąć	!	páchnout, smrdět	śmierdzieć
starý, tvrdý, oschlý (např. chléb)	czerstwy (np. chleb)	!	čerstvý	świeży
přítomný	obecny	!	obecný	ogólny
v bezvědomí	nieprzytomny	!	nepřítomný	nieobecny
v současnosti, teď	obecnie, teraz	!	obecně	ogólnie
opravit/oprava	naprawić/naprawa	!	napravit/náprava	poprawić/poprawa
			náprava, osa	oś
napravit/náprava	poprawić/poprawa	!	popravit/poprava	wykonać/wykonanie karę/y śmierci
úprava, provedení (např. vazba knihy; svítidlo, lampička, světlo, osvětlení; zarámování obrazu; rámeček brýlí; uspořádání/formace/choreografie fanoušků na tribuně)	oprawa	!	oprava	naprawa
úspěšný	skuteczny	!	skutečný	rzeczywisty, prawdziwy, realny
úspěch	skutek, sukces	!	skutek	uczynek
skutek	uczynek	!	účinek	działanie/wyniki/konsekwencje czegoś
přesvědčit	przekonać	!	překonat	pokonać
stát se, udát se (obecně, ne jen pozitivní události)	zdarzyć się	!	podařit se, zdařit se	udać się
nehoda, (auto)havárie	wypadek	!	výpadek, porucha, (energetická) havárie	awaria
poslední	ostatni	!	ostatní	pozostały
ostatní	pozostały	!	pozůstalý	bliski zmarłego
nutně, nezbytně úplně	koniecznie	!	konečně	wreszcie
CS	PL		CS	PL
ložní povlečení	pościel	!	postel, lůžko	łóżko
koberec	dywan	!	pohovka, gauč, kanape, divan	sofa
židle	krzesło	!	křeslo	fotel
zrcadlo	lustro	!	lustr	żyrandol
závěs	zasłona	!	záclona	firana
pneumatika	opona	!	opona	kurtyna
prach	kurz [kuž]	!	kouř, dým	dym
		!	kurz [kurs], kurs	kurs
slušný	uprzejmny	!	upřímný	szczery
slušný	grzeczny	!	hříšný	grzeszny
boj, bitva	walka, bitwa	!	válka	wojna
válka	wojna	!	vojna	z ustawy obowiązkowa służba w armii
povídat si, mluvit spolu	gadać	!	hádat se	sprzeczać się, kłócić się
shodnout se, souhlasit	zgadzać się
fanoušek, fanda	kibic	!	kibic (kibicovat)	Negatywne słowo oznaczujący osobę, która oglądając grę (nie grając) w karty (typowo) mówi do gry i radzi. Ogólnie ten, kto nie robi, ogląda oraz radzi, choć robiący nie pytał się.
hodně, mnoho	sporo, dużo	!	spoře, málo	niedużo
téměř, skoro	prawie	!	právě	własnie; w matematyce: dokładnie
spíš(e), pravděpodobně(ji), asi, nejspíš(e)	raczej	!	radši, raději	chętniej, wolę
někdy	kiedyś	!	kdysi	niegdyś
snažit se	starać się	!	starat se	opiekować
CS	PL		CS	PL
asi	chyba	!	chyba	błąd
doklad, důkaz	dowód	!	důvod	powód
důležitý	ważny	!	vážný	poważny
ale, přece	jednak	!	jednak	(używano np. przed każdym z listy powodów)
přes, skrz (město); 7. pád (aktér); po dobu (čas)	przez	!	přes	przez (miasto), ponad (czas, liczba, numer)
přesto(, že) ale i tak stejně	(po)mimoto/tego(, że)	!	mimo	poza, z wyjątkiem, oprócz
záležitost, věc, téma/otázka	sprawa	!	zpráva	wiadomość
věc	rzecz	!	řeč, jazyk	język
		!	řeč, projev	przemówienie, przemowa
rezerva	zapas	!	zápas	walka (sportowa), mecz, rozgrywka
motorka	motor	!	motor	silnik
pohřební vůz, pohřebák	karawan, karawan pogrzebowy	!	karavan, obytný přívěs	przyczepa kempingowa
k nezaplacení, mající nevyčíslitelnou hodnotu	bezcenny	!	bezcenný	bezużyteczny, bezwartościowy
(English: priceless)			(English: worthless, valueless)
pohodlný	wygodny	!	výhodný	korzystny
zisk	korzyść	!	kořist, lup	łup
vláda	rząd	!	řád (některé významy)	zakon (niektóre znaczenia)
řád (některé významy)	zakon (niektóre znaczenia)	!	zákon	ustawa
zákon	ustawa	!	ústava	konstytucja
slunečnice	słonecznik	!	slunečník, deštník	parasol
lavička	ławka	!	lávka	kładka
lávka	kładka	!	kladka	krążek linowy
			visací zámek, kladka	kłódka
CS	PL		CS	PL
borůvky	jagody (czarne), borówki czarne	!	jahody	truskawki
bobule	jagody	!
brusnice	borówka	!	borůvka	borówka czarna
krk 2 různé překlady	szyja	!	šíje	kark
jíl, hrnčířská hlína	glina	!	hlína, zemina	gleba
policajt, polda
policista	policjant	!	policajt	glina
slečna  *)	panna	!	panna	dziewica
nevěsta	panna młoda
dívka	dziewczyna		← (Pozor na záměnu tří podobných polských slov s různými významy)
panna	dziewica
děvka (wulgaryzm!)	dziwka (vulgarismus!)
			dívka	dziewczyna
*) V polštině se k oslovení používá pouze „pani”, nerozlišuje se slečna vs paní. *) W czeskim „slečna” używano również co tytuł przed nazwyskiem, zamiast „paní”, jeżeli nie wydana za mąż.

 
Inne takie słowa można znaleźć w podobnym słowniku na witrynie finito.zanet.pl.

Własny słownik slow potocznych

Z kontextů v praxi jsem si ke dvěma polským slovům nalezl vlastní vhodný překlad,
respektující nejen samotný význam, ale i vyznění, citové zabarvení, formu, hovorovost jazyka:

V běžných slovnících budete dost těžko hledat i univerzální pozdravy nerozlišující tykání či vykání.
V praxi jsem vysledoval toto:

Polskie "do zobaczenia" nie ma w języku czeskim ekwiwalentu. Wcześniej istniel zwrót "na viděnou", to nawet punktualne przetłumaczenie, ale niestety to już jest archaizm.
Czasami mówi się podczas pożegnania też "uvidíme se", ale chyba nie wystarczy to co pożegnanie, chodzi raczej o zwrót używany bezpośrednio przed pożegnaniem, nie o pożegnanie.

Czasownik „informovat” i aspekt (dokonaność)

V češtině se sloveso „informovat” používá ve stejném tvaru pro dokonavý i nedokonavý význam.
Při překladu do polštiny je zapotřebí zvážit slovesný vid (aspekt) slovesa, a podle toho správně zvolit dokonavé sloveso „poinformować”, nebo nedokonavé „informować”.
Více na dané téma v krátké poznámce o českém a polském slovesném vidu.
Podobně důsledně se v dokonavých významech používá i sloveso „zrezygnować”, na rozdíl od češtiny, kde se i v takové situaci použije nedokonavé „rezignovat”.