Opublikowane 01. 02. 2023 01:07
Ostatnio poprawione 02. 06. 2024 11:53

Únor bílý, pole sílí

"Únor bílý, pole sílí", mowi powiedzenie ludowe.
Znaczy, ze jezeli podczas lutego jest duzo sniegu, to bedzie dobry plon.
(Doslownie: "Luty bialy, pole wzmacnia.")

Z punktu widzenia jezykowego jest na tym ciekawe to,
ze dla nas Czechow chodzi o rym.
Dlatego ze [lí] wymawiamy i slyszymy tak samo jak [lý].
I "l" (L) mamy tylko jedno, proste, nieskreslone; nie mamy zadnego "ł" (Ł).

Czesto swoim uczniom powtarzam, ze jak widza "ý", to maja sie podczas wymowy samego "ý" skupic na tej kresce, i nie na twardosci.
Jezeli chodzi o same "í" vs. "ý", i nie o wspolgloske przed nim, to w czeskiej wymowie nie ma roznicy w twardosci.
Natomiast kreska znaczy duza i wazna roznice.

I kiedy Polak stara sie czeskie "ý" przeczytac twardo, tak jak to on z punktu widzenia polskiego uwaza za wazne,
to sobie w ten sposob skomplikuje fonetyczne przedluzenie tej samogloski.
Przynajmniej wg mojego doswiadczenia z lekcji z wielu roznymi polskimi uczniami.

Wiec, jezeli chodzi o wymowe "í" albo "ý" (mowiac teraz o tej samoglosce; nie o wspolgloskach w lewo przed nia),
to zachecam ze by go czytac jako [iii], i w cale sie nie przejmowac twardoscia tej samogloski.

Czech w wymowie (i sluchaniu) tej samej samogloski raczej nie odrozni "i" vs. "y" (ani "í" vs. "ý").
Dokladnie tak samo jak typowy Polak nie odroznia w wymowie i sluchaniu "h" vs. "ch". Albo "i" vs. "í".
My tak mamy z ta twardoscia "i" vs. "y".

Nie ma wiec sensu meczyc sie z proba o twarda wymowe "ý" jako [yyy], bo Czech tej twardosci z reszta nie doceni :)
Natomiast dlugosc jest naprawde wazna.

Praktyka pokazuje, ze realna mozliwosc ucznia umozliwia wymowe "ý" albo jako [y], albo jako [iii].
Teoretyczna wersja [yyy] jest raczej nie do osiagniecia.
Poprawna wymowa jest [iii]. Nie [y].

Uwaga na temat slownictwa:
"úroda" CS = "plon" PL (zysk z roslin uprawnych)
"uroda" PL = "krása" CS

(Foto wlasne; 5. 2. 2022, Meziměstí)