Jako były amatorski kynolog nie lubię, jeżeli się używa tabelki "Pozor, zlý pes" albo "Uwaga, zły pies" w kontekście psa, który pilnuje swojego domu lub swojej rodziny więcej, niż się od niego oczekiwa. Albo nawet dokładnie tak, jak się od niego oczekiwa.

Wyrażenie "zlý pes" albo "zły pies" mi ewokuje raczej psa, który jest niebezpieczny dla swojej własnej rodziny. Taki pies jest naprawdę zły.

Jeżeli pies nadzwyczajnie broni swoich ludzi lub swojego/ich domu, to wolę mówić, że ten pies jest "ostrý".



Jako bývalý pejskař nemám rád, když se používá tabulka "Pozor, zlý pes" nebo "Uwaga, zły pies" v kontextu psa, který hlídá svůj domov nebo svoji rodinu více, než se od něho očekává. Nebo dokonce přesně tak, jak se od něho očekává.

Výraz "zlý pes" albo "zły pies" mi evokuje spíše psa, který je nebezpečný pro svoji vlastní rodinu. Takový pes je opravdu zlý.

Pokud pes nadprůměrně brání své lidi nebo svůj/jejich domov, tak raději říkám, že ten pes je "ostrý".

---


Ta moja opinia dotyczy i czeskiego i polskiego, jednak sytuacja w tych dwu językach jest trochę inna.
Czeskie słowo "zlý" ma wąższe znaczenie niż polskie słowo "zły":

Tento můj názor se týká češtiny i polštiny, ale situace v těchto dvou jazycích je trochu jiná.
Polské slovo "zły" má širší význam než české slovo "zlý":



zły PL:


1)
špatný CS

– Niskiej jakości, popsuty, nie działający, nie kompatybilny, inny niż wg zamówienia lub standardu, zużyty (do wymiany), ...

– Może być też "špatný člověk", ten może być "zlý", ale nie koniecznie; generalnie jest niższej jakosći moralnej.


2)
zlý CS

– Taki, który chce specjalnie szkodzić, który chce specjalnie kogoś skrzywdzić; coś ukraść, kogoś zaatakować, stworzyć nieprzyjemną sytuację lub uczucie, itp.



3)
Jest zły na kogoś przez coś. PL
Zlobí se na někoho kvůli něčemu. CS


---

Velmi podobná situace je u slov "dobry" PL vs. "dobrý" CS:

Bardzo podobna sytuacja jest z słowami "dobry" PL vs. "dobrý" CS:


dobry PL:

1)
dobrý CS

– Poprawny, dzialający, niezużyty (nie potrzebujący jeszcze wymiany za nowy), kompatybilny, zgodnie z zamówieniem i standardem, ...

– Przeciwieństwo słowa "špatný"


2)
hodný CS

– Zachowywujący się w miły i przyjacielski sposób, pomagający, nie stwarzający konfliktów, chętny/skłonny pomóc i coś zrobić, ...

– Jeżeli chodzi o dziecie, znaczy to zazwyczaj, że słucha i jest grzeczne. Ew. dla kogoś to też może znaczyć, że jest ciche, pasywne, nie przeszkadza i nie zawraca nikomu głowy.

– O psu generalnie używa się w znaczeniu, że raczej nie zaatakuje każdego, kogo spotka.

– Przeciwieństwo słowa "zlý"



---


Proszę zauważyć asymetryczność tej sytuacji w czeskim:


pozytywne słowo:
- "hodný" (inne słowo niż w PL)
jego negatywne przeciwieństwo:
- "zlý" (słowo prawie jak w PL)


pozytywne słowo:
- "dobrý" (słowo prawie jak w PL)
jego negatywne przeciwieństwo:
- "špatný" (inne słowo niż w PL)

Nie można więc powiedzieć, że by cała para obu ekstremów była w jednym znaczeniu po czesku tak samo jak po polsku, i w drugim znaczeniu odwrotnie,
dlatego że w każdym znaczeniu jest właśnie jeden ekstrem tak jak po polsku, i jeden za pomocą własnego czeskiego słowa.

Mówiąc innaczej, czeskie słowo "dobrý" nie jest przeciwieństwem czeskiego słowa "zlý"!
Nie stwarzają razem pary, dlatego że każde z tych słów jest inna cześć znaczenia polskiej pary "dobry" vs. "zły".

---


U słowa "hodný" widzimy dawną pokrewność z polskim słowem "godny", jednak to znaczenie już jest gdzie indziej.
Też w czeskim możemy powiedzieć, że ktoś jest czegoś "hoden", znaczy, że sobie coś zasługuje (typowo pochwałę, order, itp.), co już jest do znaczenia polskiego słowa "godny" troszeczkę bliżej.


---


"Dobry" PL jako mniej formalne pozdrowienie:
"Dobrej" CS

Chodzi o skrót z "dobrý den", praktycznie tak samo jak w polskim.
Chodzi o pozdrowienie dla komunikacji per Pan/Pani/Państwo, jednak znacznie mniej formalne niż pełne "dobrý den" i nie można więc tego użyć do każdego lub w każdej sytuacji.

---


Abychom se vrátili k původnímu tématu: Nedávno jsem na jednom plotě viděl nádhernou tabulku, kterou jako jazykář a bývalý pejskař opravdu oceňuji:

Wracając do pierwotnego tematu: Niedawno na jednym płocie zobaczyłem przepiękną tabelkę, którą jako lingwista i były amatorski kynolog naprawdę doceniam:

"
Uwaga
dobry pies
gryzie
"


Základní smysl by podobná tabulka dávala i v češtině:

"Pozor, dobrý pes. Kouše."
Je to dobrý hlídač, nezahálí, dělá, co má při ostraze objektu dělat, funguje. Takže je to dobrý pes.
Jenom v češtině chybí ten opačný význam, protože "dobrý" není opak od "zlý".


V polštině je to ale ještě lepší:

Začátek lze chápat jako "Pozor, hodný pes.", což na první pohled vytváří opak v obou státech klasické cedulky "Pozor, zlý pes".
Jenže další pokračování vtipně přehazuje výhybku významu na "Pozor, dobrý pes" ve významu "hlídá dobře, dejte si bacha".
Čeština celý tento vtip neumožňuje zachovat v plné kráse, protože v češtině nemáme tuto dvojznačnost "hodný" vs. "dobrý".


W czeskim by podobna tabelka działała tylko z połowy:

Ew. czeska tabelka "Pozor, dobrý pes. Kouše." by miała podstawowo takie same znaczenie jak ta polska tabelka:
Jest to dobry strażnik, pilnuje dobrze, nie próżnuje, robi, co ma podczas pilnowania obiektu robić.

Jednak w czeskim brakowało by tej pointy, tej nieoczekiwanej zmiany znaczenia, skoro nie można początek zrozumieć odwrotnie.
"Dobry pies" w sensu "miły, przyjacielski" był by bowiem po czesku "hodný pes".

---

(Foto vlastní / Zdjęcie własne)