Polsko-czeski słownik zdradliwych słów
Przegląd niebezpiecznie podobnych słów z innym znaczeniem
czerwiec 2010;
czasami aktualizowano
Czeski i polski język jest podobny (chociaż nie zupełnie), więc nie jest zbyt trudno znając jeden uczyć się też drugiego z tych dwóch języków albo go przynajmniej rozumieć.
Łatwość w porozumiewaniu się i bliskość obu języków jednak nie musi być korzystna. Poniżej wskazuję słowa, która są w obu językach bardzo podobne albo nawet takie same, ale jednak mają inne znaczenie – w lepszym przypadku podobne (vojna vs. wojna, válka vs. wałka), czasami zupełnie inne i czasami nawet wprost przeciwne (zápach vs. zapach).
Żeby Państwo uniknęli sytuacji jak ta na obrazku ilustracyjnym, zdecydowałem się zestawić krótki przegląd podobnych słów z innym znaczeniem. Takich dwójek istnieje dużo więcej, więc wskazuję przynajmniej te najważniejsze (pod względem poważności różnicy znaczenia i częstotliwości pojawiania się).
| 1.znaczenie | versus | 2.znaczenie | ||
|---|---|---|---|---|
| Po czesku | Po polsku | Po czesku | Po polsku | |
| duben | kwiecień | ! | květen | maj |
| červen | czerwiec | ! | červenec | lipiec |
| silnice, cesta | droga | ! | droga | narkotyki |
| hledat | szukać | ! | (podobne czeskie słowo ma natyle niegrzeczne znaczenie, że nie mogę mieć tego na witrynie) | |
| západ | zachod | ! | záchod | ubikacja |
| záchod | ubikacja | ! | ubikace | mieszkalne budynki w koszarach (zakwarterowanie dla żolnierzy) |
| obchod, prodejna | sklep | ! | sklep | piwnica |
| sklep | piwnica | ! | pivnice | piwiarnia |
| obilí | zboże | ! | zboží | towar |
| loď | statek | ! | statek | duże gospodarstwo rolnicze na wsi; albo majątek (dobra) |
| rybník, vodní nádrž, jezero | staw | ! | stav (situace, status) | stan |
| kloub | tkalcovský stav | krosno tkackie | ||
| stav | stan (sytuacja, status) | ! | stan | namiot |
| Spojené státy | Stany Zjednoczone | |||
| vůně | zapach | ! | zápach | smród |
| vonět | pachnąć | ! | páchnout, smrdět | śmierdzieć |
| starý, tvrdý, oschlý (např. chléb) | czerstwy (np. chleb) | ! | čerstvý | świeży |
| přítomný | obecny | ! | obecný | ogólny |
| v bezvědomí | nieprzytomny | ! | nepřítomný | nieobecny |
| v současnosti, teď | obecnie, teraz | ! | obecně | ogólnie |
| opravit/oprava | naprawić/naprawa | ! | napravit/náprava | poprawić/poprawa |
| náprava, osa | oś | |||
| napravit/náprava | poprawić/poprawa | ! | popravit/poprava | wykonać/wykonanie karę/y śmierci |
| úprava, provedení (např. vazba knihy; svítidlo, lampička, světlo, osvětlení; zarámování obrazu; rámeček brýlí; uspořádání/formace/choreografie fanoušků na tribuně) | oprawa | ! | oprava | naprawa |
| úspěšný | skuteczny | ! | skutečný | rzeczywisty, prawdziwy, realny |
| úspěch | skutek, sukces | ! | skutek | uczynek |
| skutek | uczynek | ! | účinek | działanie/wyniki/konsekwencje czegoś |
| přesvědčit | przekonać | ! | překonat | pokonać |
| stát se, udát se (obecně, ne jen pozitivní události) | zdarzyć się | ! | podařit se, zdařit se | udać się |
| nehoda, (auto)havárie | wypadek | ! | výpadek, porucha, (energetická) havárie | awaria |
| poslední | ostatni | ! | ostatní | pozostały |
| ostatní | pozostały | ! | pozůstalý | bliski zmarłego |
| nutně, nezbytně úplně | koniecznie | ! | konečně | wreszcie |
| CS | PL | CS | PL | |
| ložní povlečení | pościel | ! | postel, lůžko | łóżko |
| koberec | dywan | ! | pohovka, gauč, kanape, divan | sofa |
| židle | krzesło | ! | křeslo | fotel |
| zrcadlo | lustro | ! | lustr | żyrandol |
| závěs | zasłona | ! | záclona | firana |
| pneumatika | opona | ! | opona | kurtyna |
| prach | kurz [kuž] | ! | kouř, dým | dym |
| ! | kurz [kurs], kurs | kurs | ||
| slušný | uprzejmny | ! | upřímný | szczery |
| slušný | grzeczny | ! | hříšný | grzeszny |
| boj, bitva | walka, bitwa | ! | válka | wojna |
| válka | wojna | ! | vojna | z ustawy obowiązkowa służba w armii |
| povídat si, mluvit spolu | gadać | ! | hádat se | sprzeczać się, kłócić się |
| shodnout se, souhlasit | zgadzać się | |||
| fanoušek, fanda | kibic | ! | kibic (kibicovat) | Negatywne słowo oznaczujący osobę, która oglądając grę (nie grając) w karty (typowo) mówi do gry i radzi. Ogólnie ten, kto nie robi, ogląda oraz radzi, choć robiący nie pytał się. |
| hodně, mnoho | sporo, dużo | ! | spoře, málo | niedużo |
| téměř, skoro | prawie | ! | právě | własnie; w matematyce: dokładnie |
| spíš(e), pravděpodobně(ji), asi, nejspíš(e) | raczej | ! | radši, raději | chętniej, wolę |
| někdy | kiedyś | ! | kdysi | niegdyś |
| snažit se | starać się | ! | starat se | opiekować |
| CS | PL | CS | PL | |
| asi | chyba | ! | chyba | błąd |
| doklad, důkaz | dowód | ! | důvod | powód |
| důležitý | ważny | ! | vážný | poważny |
| ale, přece | jednak | ! | jednak | (używano np. przed każdym z listy powodów) |
| přes, skrz (město); 7. pád (aktér); po dobu (čas) | przez | ! | přes | przez (miasto), ponad (czas, liczba, numer) |
| přesto(, že) ale i tak stejně | (po)mimoto/tego(, że) | ! | mimo | poza, z wyjątkiem, oprócz |
| záležitost, věc, téma/otázka | sprawa | ! | zpráva | wiadomość |
| věc | rzecz | ! | řeč, jazyk | język |
| ! | řeč, projev | przemówienie, przemowa | ||
| rezerva | zapas | ! | zápas | walka (sportowa), mecz, rozgrywka |
| motorka | motor | ! | motor | silnik |
| pohřební vůz, pohřebák | karawan, karawan pogrzebowy | ! | karavan, obytný přívěs | przyczepa kempingowa |
| k nezaplacení, mající nevyčíslitelnou hodnotu | bezcenny | ! | bezcenný | bezużyteczny, bezwartościowy |
| (English: priceless) | (English: worthless, valueless) | |||
| pohodlný | wygodny | ! | výhodný | korzystny |
| zisk | korzyść | ! | kořist, lup | łup |
| vláda | rząd | ! | řád (některé významy) | zakon (niektóre znaczenia) |
| řád (některé významy) | zakon (niektóre znaczenia) | ! | zákon | ustawa |
| zákon | ustawa | ! | ústava | konstytucja |
| slunečnice | słonecznik | ! | slunečník, deštník | parasol |
| lavička | ławka | ! | lávka | kładka |
| lávka | kładka | ! | kladka | krążek linowy |
| visací zámek, kladka | kłódka | |||
| CS | PL | CS | PL | |
| borůvky | jagody (czarne), borówki czarne | ! | jahody | truskawki |
| bobule | jagody | ! | ||
| brusnice | borówka | ! | borůvka | borówka czarna |
| krk 2 různé překlady | szyja | ! | šíje | kark |
| jíl, hrnčířská hlína | glina | ! | hlína, zemina | gleba |
| policajt, polda | ||||
| policista | policjant | ! | policajt | glina |
slečna  *) | panna | ! | panna | dziewica |
| nevěsta | panna młoda | |||
| dívka | dziewczyna | ← (Pozor na záměnu tří podobných polských slov s různými významy) | ||
| panna | dziewica | |||
| děvka (wulgaryzm!) | dziwka (vulgarismus!) | |||
| dívka | dziewczyna | |||
| *) V polštině se k oslovení používá pouze „pani”, nerozlišuje se slečna vs paní. *) W czeskim „slečna” używano również co tytuł przed nazwyskiem, zamiast „paní”, jeżeli nie wydana za mąż. | ||||
Inne takie słowa można znaleźć w podobnym słowniku 
na witrynie finito.zanet.pl.
Własny słownik slow potocznych
Z kontextů v praxi jsem si ke dvěma polským slovům nalezl vlastní vhodný překlad,
respektující nejen samotný význam, ale i vyznění, citové zabarvení, formu, hovorovost jazyka:
| Po polsku | Po czesku |
|---|---|
| Nieźle Niezły | Slušně, dost dobře Slušný, dost dobrý Přestože doslovný překlad by byl „To není špatné”, tak z kontextů a praktických výskytů plyne, že jde o výrazně pozitivnější hodnocení, silnou hovorovou pochvalu, ba až lehce emotivní. Tedy něco jako české „Slušněěě!” Dokonce na jednom záznamu z polského TedX se cizinec pracující v Polsku podivuje, že nejpozitivnější polské hodnocení je v doslovném překladu do angličtiny „not bad”. K tomu bych dodal, že z mně známé angličtiny je nejbližší skutečný ekvivalent asi výraz „well done”, který bych do češtiny přeložil přibližně jako „dobrá práce” – i tak by se polský výraz „nieźle” dal přeložit. |
| Spoko | V poho Jde přibližně o zkráceninu slova „spokojnie”, tedy „klidně”, ale znamená spíše něco jako „OK, v pořádku, v klidu, žádný problém”. A jelikož se v češtině podobně zkracuje výraz „v pohodě” na „v poho”, považuji za nejpřesnější ekvivalent polského slova „spoko” právě české slovo „v poho”. |
V běžných slovnících budete dost těžko hledat i univerzální pozdravy nerozlišující tykání či vykání.
V praxi jsem vysledoval toto:
| Po polsku | Po czesku |
|---|---|
| Witam | Zdravím Kromě toho obrat "witam(y) w…" slouží i jako české "vítám(e) v…". |
| Na razie | Zatím (po angielsku: "See you (later)") Stejně jako "zatím" v češtině, i polské "na razie" slouží nejen pro neformální rozloučení s předpokladem, že se zanedlouho uvidíme znovu, ale i jako vyjádření toho, že aktuálně popisovaný stav je dočasný ("(Pro)zatím ještě nevíme"). |
Polskie "do zobaczenia" nie ma w języku czeskim ekwiwalentu. Wcześniej istniel zwrót "na viděnou", to nawet punktualne przetłumaczenie, ale niestety to już jest archaizm.
Czasami mówi się podczas pożegnania też "uvidíme se", ale chyba nie wystarczy to co pożegnanie, chodzi raczej o zwrót używany bezpośrednio przed pożegnaniem, nie o pożegnanie.
Czasownik „informovat” i aspekt (dokonaność)
V češtině se sloveso „informovat” používá ve stejném tvaru pro dokonavý i nedokonavý význam.
Při překladu do polštiny je zapotřebí zvážit slovesný vid (aspekt) slovesa, a podle toho správně zvolit dokonavé sloveso „poinformować”, nebo nedokonavé „informować”.
Více na dané téma v krátké poznámce o českém a polském slovesném vidu.
Podobně důsledně se v dokonavých významech používá i sloveso „zrezygnować”, na rozdíl od češtiny, kde se i v takové situaci použije nedokonavé „rezignovat”.
Menu nawigacyjne 
Dodać do usługi Pocket 
Ta witryna jest regularnie archiwowana przez Bibliotekę Narodową Republiki Czeskiej z powodu jej kulturowej, edukacyjnej, naukowej, badawczej lub innej wartości informacyjnej w celu dokumentacji autentycznej próbki czeskiej przestrzeni www.
Witryna ta jest częścią kolekcji czeskich witryn webowych, które ma Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej zamiar długoterminowo przechowywać i udostępniać dla przyszłych pokoleń. Ich zapis jest częścią Czeskiej narodowej bibliografii oraz katalogu Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej. 
Ukryć narzędzia